Voor actuele informatie over het project Beatrijs internationaal zie:

http://www.middelnederlands.be/beatrijsinternationaal/

Voor meer informatie en een 'Call for papers' voor het internationaal en interdisciplinair congres

‘Beatrijs de wereld in. Vertalingen en bewerkingen van het Middelnederlandse verhaal’ zie:

http://www.middelnederlands.be/beatrijsdewereldin/index.html

Beatrijs internationaal

Het project Beatrijs internationaal is gegroeid uit een initiatief om meer samenwerking te creëren bij de studie van de historische letterkunde van het Nederlands. Met het project Beatrijs internationaal willen we de rijke internationale receptie van de Middelnederlandse Beatrijs bestuderen vanuit actuele vertaal- en receptietheorieën. Daarnaast willen we met het project nadrukkelijk een sterkere synergie creëren tussen de vakbeoefening in Nederland en Vlaanderen (neerlandistiek intra muros) en het onderzoek aan de vakgroepen Nederlands in het buitenland (internationale neerlandistiek), met daarbij een doelbewuste toenadering tot de vertaalwetenschap. Belangrijk is ook dat het project een stimulans kan bieden voor het ontstaan van nieuwe, kwalitatief hoogstaande vertalingen van oudere Nederlandse literatuur. De beoogde output van het project wordt niet enkel gevormd door een wetenschappelijke bundel over de receptie van de Beatrijs, maar ook de publicatie van nieuwe vertalingen (o.a. in het Duits, Hongaars, Pools, Spaans en Roemeens). De coördinatie van het project is in handen van dr. Orsolya Réthelyi (Eötvös Loránd University, Boedapest) en prof. dr. Remco Sleiderink (Hogeschool-Universiteit Brussel). Het wetenschappelijk comité van het project bestaat verder uit dr. Anikó Daróczi (Károli Gáspár University, Boedapest), prof. dr. Reine Meylaerts (Centre for Translation Studies, Katholieke Universiteit Leuven), Franco Paris (Università degli Studi di Napoli l’Orientale), Dr. habil. Rita Schlusemann (DFG-Heisenbergstipendiatin, universiteiten Münster en Oldenburg), dr. Elsa Strietman (University of Cambridge) en dr. Ton van Kalmthout (Huygens Instituut KNAW, Den Haag). Het project werkt toe naar een tweedaags, internationaal congres op donderdag 29 en vrijdag 30 september 2011 in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Ter voorbereiding van dit congres worden ten eerste op verschillende lokaties vertaalcolleges georganiseerd voor gevorderde studenten Nederlands, namelijk in Boedapest (samenwerking ELTE & KGRE), Napels (L’Orientale), Boekarest (Universitatea din Bucureşti), Wrocław (Uniwersytet Wrocławski), Curaçao (University of the Netherlands Antilles) en Oldenburg/Münster.

Wie interesse heeft kan contact opnemen met Orsi Réthelyi en Remco Sleiderink: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Beatrijs internationaal - eerste bericht (mei 2010)

Beatrijs internationaal - tweede bericht (juli 2010)

Beatrijs internationaal – eerste bericht

mei 2010

Van de Beatrijs bestaat slechts één Middelnederlands handschrift, maar het aantal vertalingen is enorm. De eerste Nederlandse vertaling verscheen in 1879 (Honigh) en daarna volgden er nog minstens zeven (de laatste door Willem Wilmink, 1995). Minder bekend is dat de tekst ook internationaal verspreid raakte. Zo zijn er vertalingen in het Duits (1870, 1901, 1919, 1938), het Engels (1896, 1901, 1909, 1915, 1927), het Frans (1897, 1930, 1949), het Tsjechisch (ca. 1910), het Afrikaans (1939), het Esperanto (1986), het Noors (1990), het Fries (1993) en zelfs in het dialect van Spakenburg (2005). Enkele van deze vertalingen zijn sinds kort ook op de DBNL beschikbaar. Dat de tekst tot de literaire canon behoort, blijkt ook uit de vele bewerkingen zoals die van Boutens (lyriek), Teirlinck (toneel) en Landré (opera). En ook hier bleef de uitstraling niet tot het Nederlands beperkt, getuige Maeterlincks toneelstuk Soeur Béatrice (1901) en de cultuurkritische bewerking in het Papiamento door Frank Martinus Arion (Ser Betris, 1968).

Binnen het samenwerkingverband van de Internationale Historische Neerlandistiek werd in mei 2009  in Boedapest een werkgroep opgericht om de mogelijkheden af te tasten die vertalingen van oudere Nederlandse teksten bieden. Al snel werd er gekozen om de Beatrijs centraal te stellen. De opzet was dat op verschillende vakgroepen neerlandistiek samen met studenten gewerkt zou worden aan een close reading en vertaling van deze Middelnederlandse tekst naar eigen taal. In Boedapest zijn studenten van twee universiteiten begonnen aan een Hongaarse vertaling en binnenkort starten ook groepen in Napels, Cambridge en wellicht ook Wrocław, Olomouc en Münster/Oldenburg. Bovendien wordt in het kader van de reeks Bibliothek mittelniederländischer Literatur (BiMiLi) gewerkt aan een nieuwe Duitse vertaling.

De dynamiek die nu ontstaat, zouden we graag benutten om ervaringen uit te wisselen, nieuwe perspectieven te openen en verdere initiatieven te ontwikkelen. Vanuit het ruime materiaal rond de Beatrijs dienen zich tal van vragen aan. Hoe werd in het verleden omgegaan met verschillende vertaalopties? Wat verklaart het ontstaan van vertalingen op bepaalde momenten en in bepaalde regio’s? Welke functies vervulden deze vertalingen? Wat is het literaire, wetenschappelijke of didactische doel van nieuwe vertalingen? Welke beslissingen moet een vertaler zoal nemen? Hoe kunnen vorm en inhoud overgezet worden naar een andere, latere cultuur? Wat bepaalt de keuze voor een letterlijke vertaling of een vrijere bewerking? Of breder: welke tendensen zien we in de internationale receptie van de Beatrijs? Waarom spreekt de tekst zo tot de verbeelding?

Graag zouden we in de nabije toekomst een internationaal congres organiseren om over deze en andere vragen rond de Beatrijs verder na te denken. De resultaten ervan hopen we te publiceren in een themanummer van het tijdschrift Internationale neerlandistiek. Voor een officiële Call for papers is het nog iets te vroeg, maar met dit eerste bericht willen we alvast peilen naar de belangstelling. Wie graag zou participeren in het project – of wellicht nog een onbekende vertaling op het spoor is gekomen – kan contact opnemen met Anikó Daróczi en Orsi Réthelyi: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Anikó Daróczi (KGRE Budapest)

Franco Paris (Napels)

Orsi Réthelyi (ELTE Budapest)

Rita Schlusemann (Oldenburg)

Remco Sleiderink (Brussel)

Elsa Strietman (Cambridge)

Beatrijs internationaal - tweede bericht

21 juli 2010

Het projectbericht van mei 2010 is inmiddels wijd verspreid en heeft veel positieve weerklank gehad. Een brede groep mensen van binnen en buiten het taalgebied hebben laten weten dat zij interesse hebben in het project rond de internationale receptie van de Beatrijs. Bovendien bleek het aantal vertalingen en bewerkingen nog groter te zijn dan we al dachten. De reacties zijn voldoende bewijs dat het zin heeft verder te gaan met het project en zelfs te denken aan een iets bredere opzet met een reeks evenementen.

Binnen de projectgroep hebben wij ervoor gekozen om extra en intra muros een reeks voorbereidende workshops te plannen in het academiejaar 2010-2011 met een groter congres als afsluiter in september 2011. De publicatie van de congresbundel en enkele nieuwe vertalingen van de Beatrijs (Hongaars, Spaans, misschien ook Pools of Papiamentu) zijn gepland voor het najaar van 2012. Er is interesse van de kant van de DBNL om deel te nemen aan het Beatrijsproject met een apart digitaliseringsprogramma van de vertalingen en bewerkingen.

Hieronder staat een voorlopig overzicht van de activiteiten. Een definitieve planning is op dit moment nog niet te geven omdat de subsidieaanvragen nog in een voorbereidingsfase zijn. Bovendien willen we de mogelijkheid openhouden om bijkomende activiteiten in het kader van dit project te organiseren, waarbij de overkoepelende projectbeschrijving (die we in augustus zullen schrijven) eventuele subsidieaanvragen kan versterken. Zo valt te denken aan ELV-vertaalateliers die specifiek gericht zijn op het vertalen van oudere Nederlandstalige literatuur. Zulke vertaalateliers zouden kunnen worden opgezet rond verschillende talen (bijvoorbeeld Pools of Papiamento). Zie over de vertaalateliers: http://literairvertalen.org/vertaalateliers_op_locatie/

Overzicht geplande evenementen